Bor
Bor w glebie
Średnia zawartość boru w glebach wilgotnej strefy klimatycznej waha się w granicach 5-80 mg kg-1. W porównaniu z glebami ilastymi i próchniczymi (30-80 mg kg-1), gleby piaszczyste wykazują raczej niską zawartość boru (5-20 mg kg-1). Ekstremalnie wysokie ilości boru o działaniu fitotoksycznym występują w regionach suchych i umiarkowanie suchych.
Bor trafia do roztworu glebowego w wyniku wietrzenia minerałów ( mika, turmalin) w postaci kwasu borowego (H3BO3). Powyżej wartości pH 6,3 kwas borowy ulega dysocjacji. Powstały anion łączy się z dodatnio naładowanymi tlenkami żelaza i aluminium, minerałami ilastymi i substancjami organicznymi. Ponieważ bor pobierany jest przez rośliny drogą transpiracji, jego niedobory występują na glebach obojętnych i zasadowych głównie podczas suszy.
Bor w roślinach
Bor jako mikroelement niezbędny dla życia roślin wpływa na wiele procesów przemiany materii. Poszczególne uprawy wykazują bardzo zróżnicowane zapotrzebowanie na bor. Rośliny jednoliścienne jak np. zbożą wykazują w porównaniu z dwuliściennymi (buraki cukrowe, rzepak) niewielkie zapotrzebowanie na bor. Wynika to z różnic w budowie ściany komórkowej. Bor wchłaniany jest przez korzenie z roztworu glebowego głównie w postaci kwasu borowego.
Znaczenie boru dla roślin
- B wspiera powstawanie stabilizujących ściany komórkowe węglowodanów
- B polepsza stabilność i funkcjonowanie membran komórkowych
- aktywuje powstawanie sacharozy i jej transport od liści do organów spichrzowych
- B reguluje proces powstawania kwasu dezoksyrybonukleinowego i syntezę białka
- B wspomaga wzrost roślin poprzez wpływ na podział komórkowy
Objawy niedoboru
- objawy niedoboru widoczne są najpierw na młodych częściach roślin
- niewystarczająca ilość asymilatów oraz zakłócona gospodarka wodna prowadzą do obumierania wierzchołka korzenia i pędu oraz do usychania młodych liści
- brak wierzchołkowej dominacji rośliny prowadzi do nadmiernego rozwoju pąków kątowych
- zaobserwować można znikome kwiecie oraz zredukowane pylenie
- zwiększona transpiracja powoduje zakłócenia gospodarki wodnej rośliny
- u roślin motylkowych występuje zahamowanie rozwoju bakterii brodawkowych korzeni
- typowe objawy niedoboru boru to: sucha zgnilizna i zgorzel liści sercowych buraka cukrowego, pastewnego i boćwiny, pożółkłe wierzchołki lucerny, słabo wykształcone łuszczyny i nasiona rzepaku.
Nadmiar boru w roślinach
- naturalny nadmiar boru występuje jedynie na glebach suchych, umiarkowanie suchych oraz na glebach pochodzenia morskiego. Przyczyną nadmiaru boru jest zwykle nadmierne użyźnianie odpadkami miejskimi lub nieodpowiednie nawożenie mineralne
- nadmiar boru objawia się zżółknięciem starszych liści, co prowadzi do pękania tkanek i ich obumarcia
- tolerancja roślin na bor jest bardzo zróżnicowana. Bardzo wrażliwe są ogórki i motylkowe. Granica między niedoborem a nadmiarem boru jest w tym przypadku bardzo płynna.